Wypędzeni 1939/ Vertriebene 1939
Deportacje obywateli polskich z ziem wcielonych do III Rzeszy

Wystawa internetowa

         Temat nazistowskich deportacji z ziem anektowanych przez III Rzeszę przez wiele dziesięcioleci znajdował się na uboczu zainteresowań szerszej opinii publicznej. Tymczasem deportacje te są pierwszym ogniwem łańcucha zbrodni, prowadzącego do holocaustu i obozów śmierci. Dają też wgląd w mało znane – zwłaszcza dla odbiorcy niemieckiego – realia okupacji hitlerowskiej, szczególnie brutalnej na terenach wcielonych.

To opowieść w szerokim planie historycznym: poczynając od genezy deportacji (ideologia „przestrzeni życiowej” na wschodzie, pakt Ribbentrop-Mołotow, idea Warthegau jako „kraju wzorcowego”), przez wywózki, konfiskaty mienia, obozy przejściowe, aż po „Generalny Plan Wschodni” i ludobójcze konsekwencje „polityki ludnościowej” nazistów. Prezentujemy nie tylko kolejne ogniwa łańcucha zdarzeń, ale i konteksty niezbędne dla zrozumienia całości, jak nazistowska propaganda usprawiedliwiająca zbrodnię deportacji (film Heimkehr), czy działalność takich naukowców niemieckich, jak Theodor Schieder, doradzający nazistom, jak na powrót zniemczyć „ziemie odzyskane” czyli „wcielone” do Rzeszy.

Nasza wystawa była dotychczas pokazana w ponad czterdziestu miejscach w Polsce i w Niemczech. Obejrzało ją już blisko 100 tysięcy widzów. Z powodu epidemii przenosimy Wystawę do Internetu.

25 plansz wystawy publikujemy w polsko-niemieckiej oraz litewskiej wersji językowej. Tuż przed wybuchem epidemii mieliśmy przygotowany plan objazdu wystawy w krajach bałtyckich.

Wszystkie plansze można pobrać lub obejrzeć w powiększeniu. Niektóre z nich opatrzyliśmy dodatkowym komentarzem i uzupełniającym materiałem fotograficznym (zob. Galeria fotografii). Pogłębiony wgląd w niektóre aspekty historii deportacji można uzyskać poprzez komentarze historyków (Galeria video) oraz poprzez wybór źródeł (Dokumenty tekstowe).

Natomiast Komentarz metodyczny zawiera propozycje podjęcia naszego tematu przez nauczycieli polskich i niemieckich szkół.

Naszą publikację będziemy systematycznie rozbudowywać i docierać do coraz nowych grup adresatów. Będą nimi z jednej strony osoby zainteresowane historią II wojny, rodziny ofiar deportacji i nazistowskich prześladowań czy lokalni miłośnicy historii z terenów dotkniętych deportacjami.

Jacek Kubiak